Abdest Almak.

Abdest Alırken Mekruh Olan İşler.

Abdestin Sevabı

Gusletmek.

Gusül Çeşitleri

Abdest Almak

Taharet işini hallettikten sonra hemen abdest almak sünnettir. Çünkü, Allah Rasûlü (sa), abdestsiz kalmamak için böyle yapardı. Abdestin farz ve sünnetleri şöyledir:

1- Üçer sefer elleri, ağzı ve burnu yıkamak sünnettir. Bunlar birer kere de yıkanabilir, kökten terk de edilebilirler.

Ağzını misvakla fırçalamak sünnettir. Allah Rasûlü (sa) şöyle buyurmuştur: "Ümmetime meşakkat vermiş olmasaydım, her namazda (bir rivayette de, her abdestte) misvak kullanmalarını emrederdim." (Müttefekun aleyh) Kendisi de her münasebette ve özellikle abdest alırken, na­maz kılarken, uykudan uyanırken misvak kullanırdı ve şöyle derdi: "Misvak kullanın. Çünkü o, dişleri temizler ve Allahın rızasını kazandırır." (Buharî, Nesaî) Abdullah İbni Abbas (ra) şunu söylemiştir: "Allah Rasûlü (sa), misvak kullanmamız üzerinde o kadar önem ve ısrarla dururdu ki, biz bunun eninde sonunda farz olacağı­nı düşünürdük."

Bu konuda şu sözler de söylenmiştir: "Ağızlarınız Kur'ân'ın yollarıdır. Bu yolları misvak ile temizleyin.", Misvak kullanmak hâfızayı güçlendirir, balgamı söktü­rür.", "Sararmış dişlerle sırıtmayın; misvak kullanıp dişle­rinizi parlatın."

Allah Rasûlü’nün ashabı, evden çıkarken misvakları kulaklarının üzerinde görülürdü.

Namaz kılarken, abdest alırken, Kur'ân okurken, tavaf yaparken, zikre başlarken, ağzın tadı bozulmuşken misvak kullanmak sünnettir. Misvak, Hicaz bölgesinde çokça yeti­şen Erak ağacı dalından yapılırdı. Ancak, onun gibi dişleri temizleyebilen diğer çubuklar da misvak olarak kullanıla­bilir. Erak dalı ise, özelliklerinden ve Allah Resulünün kul­landığı misvak olmasından dolayı tercih edilir.

2- Kıbleye doğru durmak sünnettir.

3- Besmele ile başlamak sünnettir. Bazı âlimler, bunu vacip saymışlardır. Çünkü Allah Rasûlü (sa): "Allah'ın ismini söylemeyenin abdesti yoktur." buyurmuştur. (Tirmizî) Besmeleden sonra, "Rabbi, Eûzu bike min hemezâtişşeyâtini ve eûzu bike Rabbi en yahdurûn." (Mu’minûn, 97) âyeti­ni okumak da sünnettir.

4- Yüzünü yıkamadan önce abdest alma niyetini getir­mek Şafiî mezhebine göre farz, Hanefî mezhebine göre sünnettir.

5- Yüzü bir kere yıkamak farz, üç kere yıkamak sün­nettir. Üçten fazla yıkamak ise, mekruhtur. Yüz, normal al­nın üst sınırından alt çene kemiğinin altına kadar uzanan ve iki kulak arasında kalan uzuvdur. Sıkı olan sakalın dibi­ne su ulaşamadığı zaman, onu su ile sıvazlamak yeterlidir. (Hanefî mezhebine göre, böyle bir sakalı sıvazlamadan yı­kamak da kâfidir.)

6- İki kolu dirseklere kadar birer kere yıkamak farz, üçer kere yıkamak sünnettir. Parmaktaki yüzüğün altına su geçirmek farzdır. (Hanefî mezhebine göre, bunu çevirmek yeterlidir.) Yıkamaya sağ koldan başlamak sünnettir.

7-  Başını mesh etmek (su ile ıslatmak) farzdır. Bunun asgarisi Şafiî mezhebine göre bir kıl, Hanefî mezhebine gö­re başın dörtte biridir. Yüzün üzerine sarkabilen uzun saç kısmı mesh için geçerli değildir. Başın hepsini mesh etmek de sünnettir.

8- Kulakların iç ve dış kısımlarını mesh etmek sünnettir.

9- Hanefî mezhebine göre, boynu mesh etmek sünnettir.

10- Ayakları bilek kemiklerine kadar birer kere yıka­mak farz, üçer kere yıkamak sünnettir. Sağ ayaktan başla­mak sünnettir.

11- El ve ayak parmaklarının arasına su ulaştırmak farzdır. Allah Rasûlü (sa), abdest alanla­ra hitaben, "Cehennem ateşi aralarına girmeden parmakla­rınızı su ile aralayınız." (Merginanî, el, Hidâye, 1/13) buyurmuştur. Aralarına parmak sokup sıvazlamak ise sünnettir.

12- Abdest uzuvlarının farz olmayan uzantılarını yıka­mak sünnettir. Çünkü kıyâmet gününde, abdest suyuyla yıkanmış olan yerler nurlanıp parlar ve abdestte yıkadıkla­rı yere kadar müminlerin el ve ayaklarına süsler takılır. (Müttefekun aleyh) Bu sebeple, Allah Rasûlü (sa), "Abdest uzuvlarınızın sınırlarını ne kadar genişletebilirseniz, bunu yapınız." buyurmuştur. (Müttefekun aleyh)

13- Abdest alma işini bitirince, başını veya ellerini göğe doğu kaldırıp "Eşhedu ellâ ilahe illallah ve eşhedü enne Muhammeden abduhu ve Rasûluh. Allahümme'c'alnî minettevvâbîn ve'c'alni minel-mütetahhirîn. Sübhâneke 'llahumme ve bihamdike lâ ilahe illâ ente estağfiruke ve etûbu ileyk." (Ben şâhidlik ederim ki, Allahtan başka ilâh yoktur ve şâhidlik ederim ki, Muhammed O'nun kulu ve elçisidir. Al­lah'ım! Beni devamlı tevbe edenlerden ve devamlı temizlenenlerden eyle. Allah'ım! Seni kusur ve eksikliklerden tenzih edip sana hamd ederim. Senden başka ilâh yoktur. Senden bağışlama diler ve sana tev­be ederim.) duasını okumak sünnettir. Allah Rasûlü (sa) şöyle buyurmuştur: "Bir kimse iyi abdest alır, ondan sonra "Eşhedü..." duasını okursa, istedi­ği kapıdan girmesi için cennetin sekiz kapısı ona açılır" (Müslim, Nesaî)

Abdest Alırken Mekruh Olan İşler

1- Uzuvları üç kereden fazla yıkamak. Bir sahabî şunu rivayet etmiştir: "Allah Rasûlü (sa), uzuvlarını üçer sefer yıkarak abdest aldı. Ondan sonra: "Kim bundan fazla yıkarsa, zulüm ve kötülük eder." bu­yurdu." (Ebu Dâvûd, Nesaî, İbnu Mâce)

2- Lüzumundan fazla su harcamak. Allah Rasûlü (sa) şöyle buyurmuştur:

"Bu ümmetten bir nesil, dua etmekte ve temizlenmekte sınırı aşacaktır." (Ebu Dâvûd, İbni Hibban, Hâkim. Not: Bu hadisin mânası, zamanımızda gerçekleşmiştir. Çünkü, abdest, gusül ve diğer temizlik işlerinde haddi aştığımız gibi, duada haddi aşıyoruz. Cemaat içinde yapılan dualar onlarca dakika sürüyor ve bu süreyi doldurabilmek için de çok ilgisiz şeyler zikrediliyor. Halbuki duanın örnekleri Kur'ân-ı Kerim ve hadis-i şeriflerde verilmiştir. Bunları örnek almak ve onlarla yetinmek lâzımdır.)

3- Ellerini silkip abdest suyunu sıçratmak. (Şafiî mez­hebine göre, abdest ve gusülde kullanılan su temizdir. Ha­nefî mezhebinde ise bu konuda iki görüş vardır. Bir görüşe göre bu su necistir.)

4- Abdest sırasında fuzulî şeyler konuşmak. Her bir uzvu yıkarken ona münasip bir dua okumak müstehabtır. Abdest alırken selâm ve sorulara cevap verilir.

5- Şafiî mezhebine göre, uzuvlarını kurutmak. Hanefî mezhebine göre bu mekruh değildir. Çünkü Allah Rasûlü (sa), yüzünü gömleğinin ucuyla kurut­muştur.

Abdest alan bir kimsenin, bununla yalnızca dışını te­mizlediğini, bu dış temizliğinin yanında içini de temizle­mesi gerektiğini düşünmesi ve günahlardan tevbe etmek, kötü huyları bırakmak ve iyi huylar edinmek suretiyle iç temizliğini de gerçekleştirmesi lâzımdır. Bunu yapmayıp dış temizlikle yetinen bir kimse, evinin dış duvarlarını yı­kayıp içini türlü pisliklere terk eden kimse gibidir.

Abdestin Sevabı

Allah Rasûlü (sa) şunları söylemiştir: "Kim güzelce abdest alır ve dünyayı aklına getirme­den onunla iki rek'ât namaz kılarsa, annesinden doğduğu gün gibi günahlardan temizlenir." (Müttefekun aleyh), "Allah Teâlâ’nın gü­nahlara kefaret ettiği ve derece kazanmaya vesile kıldığı şeyleri size söyleyeyim mi? Bunlar nefsin hoşlanmadığı hallerde tam abdest almak, mescidlere gitmek için yürü­mek ve bir namazı kılınca (olduğu yerde) ondan sonraki namazı beklemektir. İşte "ribât" budur.", "Kim Allah Teâlâ'yı düşünüp zikrederek abdest alırsa, Allah Teâlâ onun bütün vücudunu temizler. Kim düşünüp zikretmeden ab­dest alırsa, Allah Teâlâ onun yalnızca abdest suyu değen uzuvlarını temizler." (Darekutnî)

Hz Ömer (ra) şöyle demiştir: "Abdest şey­tanı senden uzaklaştırır."

Mücâhid şunu söylemiştir: "Yapabilirseniz, uyumadan önce abdest alın, zikir ve istiğfar edin, ancak bundan sonra uyuyun. Böyle uyurken ölürseniz, kıyâmet gününde öyle dirilirsiniz." Çünkü kim ne halde ölürse o hal üzerinde di­rilir.

Abdest müminin silâhıdır.

Gusletmek

Abdest almak gibi, gusletmenin de farzları ve sünnet­leri vardır. Bunları şöyle hülasa etmek mümkündür.

1- Önce istinca etmek (avret yerlerini yıkamak), vücut üzerinde bulunan necaseti temizlemek, bunları yaptıktan sonra da abdest almak sünnettir.

2-  Gusletme niyetini getirmek. Şafiî mezhebine göre farz, Hanefî mezhebine göre sünnettir.

3- Bütün vücudu su ile bir kere yıkamak farzdır.

4- Ağız ve burnu yıkamak. Şafiî mezhebine göre sün­net, Hanefî mezhebine göre farzdır.

5- Önce başı, sonra sağ tarafı, sonra sol tarafı yıkamak ve bu yıkamaları üçer sefer tekrarlamak sünnettir. Suyun ıslattığı yerleri ayrıca elleriyle ovmak bazı âlimlere göre farz, bazılarına göre sünnettir.

6- Kadınların saç örgülerini çözmeleri gerekli değildir.

7- Yıkamak maksadı dışında avret yerlerine dokun­mak, Şafiî mezhebine göre abdesti bozar. Hanefî mezhebi­ne göre ise, bunun bir sakıncası yoktur.

8- Gusletme ve abdest alma niyeti birlikte getirilirse, gusülle birlikte abdest de alınmış olur. Bazı âlimlere göre ise, gusletmek otomatik olarak abdesti de içinde taşır. (Ha­nefî mezhebi ile Şafiî mezhebinin bir görüşü böyledir. An­cak gusülden evvel abdest almak da sünnettir.)

Gusül Çeşitleri

Meni çıkması, kadın ve erkeğin sünnet yerlerinin bir­birine girmesi, hayız olma ve nifas (doğum yapma) halle­rinde gusül vaciptir. Bunun dışındaki münasebetlerde, ör­neğin bayram ve Cuma namazları için, ihram giymek, Ara­fat'a çıkmak, Müzdelife'de durmak, Mekke'ye girmek, ta­vaf yapmak için gusletmek sünnettir.

Cünüp olmayan kâfirin müslüman olması, baygınlık­tan çıkma ve ölü yıkama hallerinde de gusletmek müstehabtır.